راهنمای خرید و نگه داری کفش کوهنوردی

کفش مهم ترين وسيله يک کوهنورد است. در صورتی که قصد کوهنوردی داشته باشید، تهیه‌ی یک کفش کوهنوردی مناسب برای شما ضروری است. در این نوشتار سعی بر راهنمایی کاملی برای خرید کفش برای کوهنوردان گرداوری شده است.

مقدمه:

از قديم گفتن، پا، قلب دوم انسان و مخصوصا کوهنوردان است. بنابراين کفش که محافظ پا بوده و از مهمترين وسايل و پوشاک کوهنوردي به شمار مي رود. کفش در تمام رشته هاي کوهنوردي ، يخ نوردي ، سنگ نوردي ، جنگل پيمایي ، کوهپيمایي سبک و سنگ نوردي سالني و ... بدون ترديد اولين و مهمترين وسيله بحساب مي آيد.
انتخاب درست و استفاده بجا از آن می تواند بسیار بر سلامتی پاهای شما تاثیر بگذارد.

مشخصات کفش های کوهنوردی :

رویه و داخل کفش :

در گذشته کفش ها از دوختن چرم های درست می‌شدند، کفش‌های چرمی امروزه کمتر متداول هستند و جای خود را به کفش‌هایی با طرح‌های جدید و رویه‌هایی از الیاف مصنوعی و سایر مواد نو ترکیب داده‌اند. هر چند کفش ها درحال تغییر هستند ولی وظایف و کارهایی که باید انجام دهند، تغییر پیدا نکرده است. پیشرفت ساخت کفشها راحتی و ایمنی بیشتر را برای کوهنوردان حاصل کرده است.

انواع آن:

1- چرم (مصنوعی یا طبیعی)
2- پارچه های گورتکس (Gore-tex)، سیمپاتکس (Sympatex) (عایق باد، رطوبت و قابل تفنس)
3- مواد نو ترکیب مانند کولار (پارچه ضربه گیر)
4- تین‌سولیت (Thinsulate) (خاصیت حفظ گرمای پا، برای ساخت کفش هاي زمستانی)
5- فایبرگلاس (در میان کوهنوردان ایرانی به پلاستیکی معروف است، برای کوهنوردی اصلا مناسب نیستند)

خصوصیات لازم رویه کفش:

۱- ضد آب باشد.
۲- قابلیت تعریق داشته باشد.
۳- تا حدی برای راحتی پا، نرم و قابل انعطاف باشد.
۴- محکم باشد.
۵- قابل ارتجاع باشد.
۶- مقاوم به سرما، گرما و عوامل محیطی باشد.
۷- بندها تا نزدیکی پنجه ی پا ادامه داشته باشد. (راحت تر است، بهتر کیپ می شود و درآوردن آن راحت تر است)
۸- تا روی پا و قوزک ها را بپوشاند.

کفی کفش (تخت کفش):

لايه ای ویژه از کربن و لاستیک، که معروف ترين آن نام تجاری "ويبرام" Vibram ايتاليا بوده، ماده‌ای سخت، ضد لغزش و پراستحکام است.

خصوصیات لازم برای کفی کفش باید شامل موارد ذیل باشد:

1- ضربه گیر باشد.
2- وضعیت استقرار کف پا را در داخل کفش حفظ کند.
3- عاج های عمیق داشته باشد.
4- اصطکاک خوبی داشته باشد.
5- مقاومت مناسبی داشته باشد.
6- انعطاف پذیری (بستگی به نوع کفش دارد)

 

موارد مهم انتخاب نوع کفش کوهنوردی:

امروزه در کوهنوردي صحبت از کفشي که بتوان از آن در برنامه هاي مختلف در طول یکسال استفاده کرد، کاملا بيهوده است و بايد براي هر برنامه خاص کوهنوردي، کفش مخصوص آن را تهيه کرد.
1- اندازه کفش و راحتي پا
2- قابليت فني ( کوهنوردی در تابستان ، صعودهای زمستانه، هیمالیانوردی، سنگنوردی، یخنوردی و ...)
3- استحکام و جنس رویه
4- درجه سختی زیره کفش (تخت کفش)
5- دارای ساق‌ بلند بین 14 تا 19 سانتی‌متر (مچ پا را محکم نگه‌ داشته و خوب محافظت کند)
6- تاریخ تولید کفش (چسبهای بکار رفته، تاریخ انقضایی بین 2 تا 5 سال دارند)
7- برند و مارک معتبر
8- قیمت مناسب
9- گارانتی

اندازه كفش كوهنوردي:

اندازه كفش كوه براي راحتي بايد به گونه‌اي باشد كه كوهنورد بتواند ساعتها كفش را به‌ راحتي و آساني بپوشد. اندازه كفش مناسب تنها با پوشيدن و راه رفتن مشخص مي‌شود.
1- خیلی گشاد نباشد: ایجاد تاول های پوستی می کند.
2- خیلی کیپ و تنگ نباشد: به پا فشار وارد می آورد (ناخن ها و بستر ناخن صدمه می زند)
به ‌طور كلي براي خرید كفش دقت كنيد تا اندازه آن 1 شماره از پاي شما بزرگتر باشد و اين فضا را توسط جوراب ضخیم پر كنيد.

نکته های کاربردی در هنگام خرید کفش کوهنوردی

1- پس از انتخاب نوع کقش مورد نظر براساس نیاز خود، جهت امتحان كفش كوهنوردي در فروشگاه، يك جفت جوراب ضخیم از نوعي كه در فعاليت هاي خود به پا مي كنيد همراه داشته باشيد. پاي بسياري از افراد در طول روز باد مي كند، بنابراين خريد خود را در بعدازظهر يا غروب كه پا در بزرگترين اندازه خود است، انجام دهيد
2- پیش از بستن بندهای، پایتان را تا جایی که امکان دارد در داخل کفش به قسمت جلو برانید و پنجه‌ی پایتان را کاملاً در جلوی کفش قرار دهید در این هنگام باید به اندازه حداقل قطر یک انگشت، پاشنه با انتهای کفش فاصله داشته باشد.
3- پس از مرحله یک بند کفش را محکم بسته و با آن راه بروید. اگر کفش مناسب پای شما باشد پایتان در داخل آن کاملاً راحت است.
4- پس از پوشیدن کفش و بستن بند آن، روی یک پای خود ایستاده و با پای دیگر خود به دیوار ضربه وارد کنید. اگر کفش مناسب باشد در این حالت هیچ‌‌گونه ضربه‌ای به طور مستقیم به پایتان وارد نمی‌شود.
5- بعد از پوشیدن پوتین و بستن بندهای آن، با ایستادن روی کناره‌ی خارجی پای خود، مطمئن شوید پوتین از قوزک مچ پایتان محافظت می‌کند.

6- به صورت کلی کفش کوهنوردی باید 1 شماره از پایتان بزرگتر باشد ولی حتما باید کفش را بپوشید و با آن راه بروید، کفشهای کوهنوردی بدلیل ساخت به هیچ وجه جا باز نمی کنند!!!!

هشدار: هيچگاه براي اولين بار كفش نو را در يك برنامه سنگين استفاده نكنيد!

 

انواع کفش ها در ورزش کوهنوردی با شرح کامل

امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی بنا به نوع برنامه را براساس قابليت و کارايي تقسيم بندي مي شوند. براي تهيه کفش بايد به کارايي خاص آن توجه داشت. اکثر کفش های کوهنوردی در مدل هایی مردانه و زنانه عرضه میشوند و نام دسته هر یک در شرکت تولید کنند می تواتند متفاوت باشد.

کفش کوهپيمایی ( Trekking)

شامل کفش هاي که وزن سبکی است، دارای ساق‌بلند (14 تا 19 سانتی‌متر) است، تا مچ پا را محکم نگه‌ داشته و خوب محافظت کند. زیره این کفش تاحدی انعطاف پذیر است و رویه آن عموماً پارچه های ضد آب یا چرمی است.

کاربرد:

• صعود ارتفاعات بدون برف و يک روزه در 3 فصل اول سال
• پیمایش کویرها، جنگلها به صورت چند روزه

 

برندهای معتبر:

ایرانی: لاوان، پایار، تبریز کسرا، آسیا , قیمت بالای 2 میلیون تومان

خارجی: BESTARD , SCARPA ,MAMMUT, ASOLO, lA SPORTIVA , MILLET  بالای 5 میلیون تومان

توجه:

• هرگز برای برنامه های حتی یک روزه زمستانه، نپوشید!
• به دليل داشتن دوخت بروي کفش نبايد از با آن ها در مسير هاي سنگ لاخي يا فرود از شن اسکي استفاده کرد.
• پوتین سربازی یک نمونه ارزان و البته کفی (زیره) ضد لغزش ندارد، بنابراین دور آن را یک خط بکشید. لطفا!

 

---

 

کفش کوهنوردي (Mountaineering)

شامل کفش هاي نيمه سنگين کوهنوردي است. دارای ساق‌بلند (14 تا 19 سانتی‌متر) است، تا مچ پا را محکم نگه‌ داشته و خوب محافظت کند . زیره این کفش کمی انعطاف پذیر است،
کاربرد:
• برنامه و صعودهای چند روزه 3 فصل
• برنامه های صعود زمستاني یک روزه ( اگر لايه گورتکس داشته باشد)

برندهای معتبر:

ایرانی: لاوان ، پایار , قیمت بین 2 تا 4 هزار تومان

خارجی: BESTARD , SCARPA ,MAMMUT, ASOLO, lA SPORTIVA , MILLET  بالای 6 میلیون تومان

توجه:
• هرگز برای برنامه های که چند روزه زمستانی نپوشید، احتمال یخزدگی انگشتان پا بیشتر میشود!

 

---

کفش کوهنوردي سنگين یک پوش (High Mountain)

کفش هاي تک پوش سنگين و بسيار قوي کوهنوردي است، زیره این کفش انعطاف پذیری ندارد، تمام آن ها قابليت نصب گرامپون را دارند و برای حرکت روی برف و یخ طراحی شده اند.
کاربرد:
برای صعودهای زمستانه در ارتفاعات کمتر از 5000 متر
برای صعودهای فنی در یخنوردی و میکس

برندهای معتبر:

ایرانی: لاوان

خارجی: BESTARD , SCARPA ,MAMMUT, ASOLO, lA SPORTIVA , MILLET  بالای 8 میلیون تومان
توجه:
• این کشفها ضدآب بوده و دوخت با نخ ندارند، رویه کفش با چسب یا دوخت ذوبی به زیره میچسبد و دارای تاریخ انقضا هستند!(به تاریخ تولید کفش دقت کنید)
• بدلیل زیره غیر انعطاف پذیر آن، تنها بروی برف و یخ به کارمی رود!
• هرگز کفشهای کوهنوردی سنگین در مکانهایی که برف وجود ندارد، نپوشید، خیلی زود، پایتان تاول خواهد زند!

 

---

کفش کوهنوردی سنگین دو پوش (Expedition)

کفش هاي کوهنوردی سنگین دو پوش سنگين و بسيار قوي کوهنوردي است. زیره این کفش انعطاف پذیری ندارد. يک پوش آن کفش کوچکی و هم اندازه پای کوهنورد است و بجاي بند کفش داراي چسبک برای بستن آن استفاده میشود و اين کفش درون کفش اصلي که بزرگتر است قرار مي گيرد . در زمان استراحت با کفش کوچک داخل چادر  میشوند، تمام آن ها قابليت نصب گرامپون را دارند.

کاربرد:

• صعود قله های 7000 متری در فصل صعود(بهار و تابستان)
• صعود قله های کمتر از 7000 متر در (پاییز و زمستان)
• یخنوردی در ارتفاعات بسیار بلند

برندهای معتبر:

خارجی: BESTARD , SCARPA ,MAMMUT,ASOLO, lA SPORTIVA , MILLET  بالای 10 میلیون تومان

توصیه:
• در مسیرهای غیر برفی هرگز استفاده نکنید. (باعث تاول پا میشود)

• پس از خرید و قبل از استفاده از آن در یک برنامه سنگین، آنها را در یک برنامه سبک به پا کنید و بیازمایید.

• هرگاه با یک کفش جدید به کوه میروید به محض ایجاد سوزش در نقطه ای از پایتان سریعا آنرا با چسب بپوشانید. ادامه حرکت با همان وضع پاهایتان را زخم و حرکت را آزار دهنده میکند.

• به علت سنگین و حجیم بودن این کفشها در هنگام حرکت روی شیبهای کم و مخصوصا سراشیبی ها بند پوش داخلی را باز یا شل ببندید تا راحت تر حرکت کنیدو
در برنامه های فنی و استفاده از کرامپون بند ها را محکم تر ببندید تا پای شما در کفش بازی نکند.
همیشه در طول برنامه کفش را خشک نگاه دارید.

• از گتر مناسب استفاده کنید. استفاده از سوپر گتر ها که تمام سطح کفش را میپوشانند در افزایش نگهداری گرما موثرند.
• پوش داخلی کفش را با خود به کیسه خواب ببرید تا برای استفاده در روز بعد گرم بمانند. به پا کردن یک کفش یخ زده گاهی موجب یخزدگی انگشتان پا قبل از حرکت میشود.
• جوراب خوب نقش مهمی در افزایش کارایی کفش شما دارد. جوراب اضافه را فراموش نکنید.
مراقب سنگها باشید. جنس پوش خارجی بعضی از این کفشها سخت بوده و ممکن است در اثر ضربه شدید بشکند.
• در شرایط اضطراری یا در مواقعی که از کفش دوستانتان استفاده میکنید، میتوانید با پوشیدن جوراب اضافه یا کم و زیاد کردن کفه کفش، سایز آنرا یک شماره کم و زیاد کنید.
اضافه بند کفش را در ساق کفش یا گتر جمع کنید. باز کردن بند کفش یخ زده شما را دچار دردسر میکند. مخصوصا اینکه مجبورید برای اینکار دستکش خود را نیز درآورید.
• یک توصیه دوستانه از خرید کفشهای پلاستیکی (رویه فایبرگلاس) دو پوش خودداری کنید.

---

کفش های هيماليانوردی (Expedition)

شامل کفشی سه پوش سنگين و بسيار قوي کوهنوردي است، زیره این کفش انعطاف پذیری ندارد، پوش اول آن یک گتر بلند است که بر روي کفش قرار مي گيرد و به دور کفش دوخته شده و تمام رويه و اطراف کفش را در بر مي گيرد. تمام آن ها قابليت نصب گرامپون را دارند. این کفشها برای شرایط بسیار سرد و صعود برف و یخ ساخته شده اند.

کاربرد:
صعود ارتفاعات 8000 متری هیمالیا
صعود ارتفاعات بالای 7000 متر در زمستان

برندهای معتبر:

خارجی:  SCARPA ,ASOLOMAMMUT, MAMMUT, lA SPORTIVA , MILLET  بالای 15 میلیون تومان

 

---

کفش یخ نوردی

این کفشها شبیه کفش سنگنوردی، سبک بوده فقط دارای کرامپونهای دائمی متصل به کف کفش است.

کاربرد:

برای مسابقات و صعودهای سرعتی در یخنوردی

برند معتبر: lasportiva , MAMMUT 

 

---

کفش هاي راهپيمائي (Walking)

شامل کفش هايي بدون ساق و بسیار سبک است که در مسير هاي ساده، کفی قابل استفاده بوده و عموما در کفه آن از شکوک گير استفاده شده است.

کفش سنگ نوردي (Climbing)

اين کفش ها که اصطلاحا کتاني سنگ نيز ناميده مي شودند  با شکل خاص و مواد خاصی تولید می شود. و برای صخره نوردی، دیواره نوردی و سنگنوردی داخل سالن کاربرد دارد.

تا اینجا کار موارد گفته شده برای کفشهای کوهپیمایی و کوهنوردی و یخنوردی بیان شد، شرایط در کفش سنگنوردی به صورت زیر است.

برندهای معتبر: 

ایرانی: لاوان 

خارجی: , SCARPA , lasportiva  بالای 4 میلیون تومان

راهنمای خرید کفش سنگ نوردی:

۱- کفش باید راحت باشد.
۲- اندازه و شکل کفش تغییر نکند.
۳- برای صعودهای اصطکاکی قابل انعطاف باشد.
۴- در صعودهای عرضی و طولی باید لبه های سفت و سختی داشته باشد.
۵- پنجه کفش که در برگیرنده انگشتان پا است سخت و محکم باشد.
۶- کف کفش با دوام و لبه های کناری آن با کیفیت باشد.
۷- کفش ضمن آنکه قوزک پا را محافظت می کند باید بیش ترین انعطاف را نیز برای قوزک پا فراهم کند.
۸- کفش باید سبک، قوی و بادوام باشد.

انتخاب کفش مناسب سنگ نوردی:
۱- مناسب ترین نوع، بستگی به نوع برنامه های تمرینی دارد.
۲- باید کاملا چسبیده و اندازه پا باشد.
3. کفش سنگ، یک شماره کوچکتر برای تنها برای مسابقات سنگنوردی سالن کاربرد دارد.
۳- در منطقه ای که تنوع گسترده ای از سنگ ها و دیواره های سنگی است باید کفشی انتخاب کرد که بتواند هم از نظر لبه های کفش و هم از نظر خاصیت اصطکاک بر سنگ جوابگو باشد.

عوارض کفش تنگ در سنگ نوردی:

۱- تاول
۲- میخچه
۳- پینه
۴- فشار بیش از حد به پا
۵- خستگی در تمرین و سنگ نوردی

جنس رویه کفش سنگ نوردی:

۱- جیر (بعد از مدتی گشاد می شود، مخصوصا اگر بدون آستر باشد).
۲- چرم.
۳- نایلون مخصوص.
۴- کتان.
۵- ترکیبی از مواد فوق.
همگی مواد فوق می تواند آستر دار یا بدون آستر باشد.

هشدارها:

۱-کفش سنگ نوردی اگر هنگام تمرین خیس شود پس از خشک شدن جمع شده و چروک می شود و هنگام سنگ نوردی پا را ناراحت می کند.

۲- هنگام بستن کفش نباید آنرا خیلی محکم کشید زیرا خود این عمل سبب گشاد شدن سریع و صدمه به کفش می شود.

مراقبت و نگهداری کفشهای کوهنوردی

در صورتي که با کفش کوه خود درست راه برويد و آنها را تمیز نگه دارید ، هم خاصيت ضد آب بودنشان را حفظ مي‎کنند و هم دوام بيشتري خواهند داشت.
حفاظت از کفش کوه شامل تمیز کردن ، حفظ شرايط نگهداري و ضدآب بودن است. نوع جنس کفش کوه با نوع پاک کردن آن بسيار مهم است. اگر کفش کوه شما راهنما يا بروشور دارد از آن استفاده کنيد، بعلاوه بايد اطلاعاتي هم در مورد ضد آب نمودن و نگهداري ، در راهنماي کفش کوه يا سايت سازنده وجود داشته باشد.

تمیز کردن Clearing
براي تميز کردن کفش کوه ابتدا بندها را باز کنيد و لايه داخلي کفش را اگر دارد در بياوريد. گل و لجن و خاک هاي چسبیده به کفش را با برس پاک کنيد. بعد با مسواک نرم ، برس نرم يا اسفنج و آب سرد روي کفش را تميز کنيد.
در صورت داشتن خرده ريزهاي زياد روي کفش، با آب سرد روي کفش را بشویید ، دقت داشته باشید آب داخل کفش نرود.
بگذاريد کفش ها در يک هواي معمولي هوا خشک شوند. براي خشک کردن از گرما و آتش و نور مستقیم آفتاب استفاده نکنيد.
مواد ترکيبي مثل Cambrelle هم با دقت تميز و با آب شستشو شوند و بگذاريد هوا بخورند تا خشک شوند.